انتخاب محل و موقعیت جغرافیایی بیشاپور هم از لحاظ راهبرد نظامی و هم از لحاظ بهره گیری از عوارض طبیعی و جغرافیایی برای برقراری امنیت شهر و زیباسازی آن انتخابی کاملا هوشمندانه بود . شهر تاریخی بیشاپور به واسطه قرارگیری در کنار جاده شاهی به صورت چهاراهی در گذرگاه تاریخ حائز اهمیت بود. به استناد سنگ نوشته ای که به دو خط اشکانی و ساسانی بر روی یکی از دو ستون در مکانی به نام جایگاه نذورات حک شده، شهر در سال 266 میلادی در زمان شاپور یکم ساسانی ساخته شده است.اردشیر بابکان موسس سلسله ساسانی پایتخت خود را از استخر به تیسفون منتقل کرد و در آن شهر جدیدی به نام وه اردشیر ساخت. پسرش شاپور نیز پس از اینکه به حکومت رسید اقدام به ساختن مقر دیگری نمود و به پیروی از پدر خود به آن نام بیشاپور نهاد. اصولا شاهان ساسانی برای ارضای جاه طلبی خود، نام خود را بر شهرهایی که سازنده آن بودند، می گذاشتند؛ بنابراین وجه تسمیه بیشاپور در ردیف نام شهرهاییست که پادشاهان ساسانی برای شهرهای جالب توجهی که سازنده آن ها بودند اطلاق می کردند. این شهر با وسعت حدود دویست هکتار در زمره بزرگترین شهرهای دوره ساسانی محسوب می شده که با شهرهای مهم دنیای آن روز مانند انطاکیه و بیزانس در رقابت بوده است.شهر تاریخی بیشاپور و در کنار آن تنگ چوگان از جمله شاخص‌ترین بناها و جاذبه های تاریخی استان فارس هستند.

شهر باستانی بیشاپور فارس

شهر تاریخی بیشاپور به صورت مستطیلی یا هیپوداموس است. این نوع پلان برای اولین بار در زمان ساسانیان طرح ریزی شد. دور شهر دارای حصاری رفیع و قطور بوده که در قسمت شمالی آن به دلیل وجود رودخانه شاپور دارای انحنا است. ارتفاعات معروف به قلعه دختر نیز به صورت یک قلعه نظامی مشرف بر این شهر، در قسمت شرقی آن ساخته شده است.در میان شهر دو خیابان وسیع و طویل به طور عمود بر یکدیگر و در جهت شمالی – جنوبی و شرقی و غربی کشیده شده اند. خیابان ها در مرکز شهر یکدیگر را قطع می کنند. بناهای عظیم، کاخ ها، معابد و ایوان های مزین به موزاییک که ضمن کاوشهای باستان شناسی در این مکان نمایان شده اند، به خوبی اهمیت این شهر را نشان می دهند. طی کاوشهای باستانشناسی در شهر تاریخی بیشاپور، علاوه بر معبد آناهیتا بیشاپور، کاخ اختصاصی شاپور، دو ایوان مزین به موزاییک ، بنای یادبود شاپور و چند بنای دیگر نیز کشف شدند . جدا از این آثار ساسانی بقایای سکونت در دوره اسلامی هم مشخص شد . اکتشاف آثار دوره اسلامی حاکی از این بود که در این شهر تا زمان تا متروک شدن در قرن پنجم هجری، تقریبا هزار سال زندگی جریان داشته است. در این میان بنای معبد آناهیتای بیشاپور علاوه براین که در جایگاه معماری بی‌نظیر و فوق‌العاده است، از نظر شیوه و نحوه تقسیم آب بسیار ارزشمند و حائز اهمیت است.